11/4 – Οι Ατομικες αλλαγες φερνουν τις Κοινωνικες αλλαγες – Συμβουλες απο τον Ψυχοθεραπευτη Πανο Μαβιτζη
Ατομικές αλλαγές την περίοδο της πανδημίας με στόχο την αλλαγή στην κοινωνία
Όπως αναφέρει η Ψυχαναλυτική Θεωρία, όταν οι αγχογόνοι παράγοντες είναι πολύ δυνατοί, τότε το Εγώ μας, για να διαχειριστεί την συναισθηματική μας φόρτιση, χρησιμοποιεί τους μηχανισμούς άμυνας.
Το Εγώ είναι το ψυχικό μας όργανο το οποίο μας φέρνει σε επαφή με τον πραγματικό, τόσο εξωτερικό όσο και εσωτερικό, κόσμο.
Ένας από τους μηχανισμούς άμυνας είναι η παλινδρόμηση, δηλαδή η αναβίωση συναισθηματικών φορτίσεων των πρώιμων χρόνων της ζωής μας, χωρίς αυτές, τις περισσότερες φορές, να έχουν βάση στο σήμερα.
Όταν αυτός ο μηχανισμός κινητοποιείται, καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, δηλαδή με άλλα λόγια να ενηλικιωθούμε και να βλέπουμε την πραγματικότητα όπως πραγματικά είναι.
Εκτός από το άτομο και η κοινωνία λειτουργεί σαν ολότητα.
Παλινδρομεί, χωρίς να έχει την δυνατότητα της προσωπικής ενηλικίωσης, όπως μπορεί να κάνει το άτομο.
Σε κοινωνικές παλινδρομήσεις μπορούμε να δούμε συμπεριφορές πρωτόγονων κοινωνιών, όπως για παράδειγμα σε καταστάσεις επιδημιών, πολέμου κτλ.
Ας ανακαλέσουμε τα παραδείγματα της κοινωνικής επιθετικότητας στην Ισπανία που μας σόκαραν πρόσφατα στις ειδήσεις: ομάδες νέων να επιτίθενται σε συνεργεία που μετέφεραν ηλικιωμένους από οίκους ευγηρίας, ή επιθετικές συμπεριφορές, ύβρεις και φτυσίματα από τα μπαλκόνια σε πολίτες που ήταν υποχρεωμένοι να κυκλοφορήσουν στο δρόμο.
Ή ας μην πάμε μακριά, η επιδρομή στα σούπερ μάρκετ των πρώτων ημερών και στην χώρα μας περιείχε τα στοιχεία αυτά της συλλογικής παλινδρόμησης.
Η ενηλικίωση της κοινωνίας επιτυγχάνεται σε επίπεδο συνόλου, όπως συμβαίνει και με την παλινδρόμηση της.
Οι καταστάσεις οι οποίες κινητοποιούν την κοινωνία είναι πολλές με την παλινδρόμηση να διαδίδεται όπως ένας μεταδοτικός ιός.
Η διάψευση μιας προσδοκίας (πχ η ανάκαμψη της επιδημίας στην Ιταλία) μπορεί να παλινδρομήσει έντονα την κοινωνία.
Εμείς είμαστε μέρος του συνόλου και συμμετέχουμε στις παλινδρομήσεις της, τις περισσότερες φορές ασυνείδητα.
Ας αναλογιστούμε το βάρος με το οποίο ξυπνήσαμε την επομένη των εξαγγελιών της κυβέρνησης για την πρώτη δέσμη περιοριστικών μέτρων, ή το πλάκωμα που είχαμε στο στήθος με τις ειδήσεις από τους νεκρούς της Ιταλίας, οι οποίοι συνεχίζουν να αυξάνονται.
Είναι μία αίσθηση την οποία δεν μπορούμε να εξηγήσουμε.
Πρόκειται για την δυσχέρεια η οποία οφείλεται στην συλλογική παλινδρόμηση.
Η αλήθεια είναι ότι σε ατομικό επίπεδο έχουμε την δυνατότητα να αναγνωρίζουμε την συμμετοχή μας στην παλινδρόμηση της κοινωνίας.
Εάν είμαστε σε επαφή με τον εαυτό μας, μπορούμε να νοιώσουμε την έξωθεν αρχή της παλινδρόμησης μας, λόγω συμμετοχής μας στο σύνολο.
Η συλλογική παλινδρόμηση θα μπορούσε να κινητοποιήσει το συλλογικό ενήλικο κομμάτι, όταν οδηγούμαστε σε ενήλικες κοινωνικές αλλαγές, όμως αυτό το ενδεχόμενο συχνά είναι ισχνό και ευάλωτο.
Χρειάζεται στήριξη από ισχυρές ατομικότητες, τους κοινωνικούς και πολιτικούς ηγέτες για παράδειγμα, και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο, γιατί σε καταστάσεις παλινδρόμησης της κοινωνίας είναι δυσδιάκριτα τα κίνητρα της ισχυρής ατομικότητας, τα οποία μπορεί να είναι υστερόβουλα.
Τα παραδείγματα των λαϊκιστών πολιτικών ηγετών σε διεθνές επίπεδο το επιβεβαιώνουν.
Συνεπώς, είναι πιο εύκολο να στρέψουμε την ενέργεια της παλινδρόμησης της κοινωνίας σε περισσότερο ενήλικους στόχους, έτσι ώστε να βοηθήσουν στην ενηλικίωση της, η οποία δεν θα συνέβαινε ποτέ εάν δεν υπήρχε το ενήλικο κομμάτι της.
Σε οποιοδήποτε βιβλίο βιολογίας εύκολα μπορούμε να διαβάσουμε ότι «η κυτταρική βάση της ζωής, επιστημονικά, αποκαλύπτει ότι κάθε είδους φυλετική, κοινωνική και οικονομική διαφοροποίηση είναι ουσιαστικά αβάσιμη».
Η έλευση της επιδημίας ήλθε για να μας το αποδείξει αυτή τη βάση της ισοτιμίας περίτρανα και στην καθημερινότητα μας.
Μπορούμε εύκολα να το αντιληφθούμε με ένα απλό παράδειγμα: τα συστήματα κλιματισμού, μεταφέρουν τον ίδιο αέρα, τόσο στα κτίρια όσο και στα μέσα μεταφοράς, είτε κάποιος βρίσκεται στην πρώτη θέση είτε στην οικονομική. Αποτέλεσμα όλοι μας έχουμε τις ίδιες πιθανότητες να κολλήσουμε τον ιό.
Ο ιός κάνει βόλτες παντού και μόνο η ανοσοποιητική ισχύς του ατόμου, η οποία είναι αδιάφορη από φύλο, φυλή, κοινωνική θέση και οικονομική επιφάνεια, μπορεί να προστατεύσει.
Ο πανικός, ο οποίος κυριαρχεί τώρα στο σύνολο των κοινωνιών σχεδόν παγκοσμίως, ήλθε και εγκαταστάθηκε σε όλη την κοινωνία ταυτόχρονα.
Θα φύγει όταν όλα τα άτομα βγούμε από τον πανικό, γιατί ακόμη και ένα άτομο να παραμείνει σε αυτόν, υποτροπιάζει τα υπόλοιπα, παλινδρομώντας το σύνολο.
Υπάρχουν πολλές συζητήσεις που θα μπορούσαν να γίνουν σε αυτό το σημείο πάνω στην έννοια της κρίσιμης μάζας, αλλά και πάλι η κρίσιμη μάζα επιταχύνει και δεν καθορίζει το αποτέλεσμα.
Πως θα μπορούσαμε λοιπόν, σαν ισχυρές ατομικότητες να αντιδράσουμε στην παλινδρόμηση της κοινωνίας;
Πιο πάνω ειπώθηκε ότι για να ενηλικιωθούμε καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα.
Οπότε, μία απλή, πολύ απλή, δική μας δράση μπορεί να βοηθήσει, τόσο εμάς όσο και τους γύρω μας.
Ας κοιτάμε καταπρόσωπο την πραγματικότητα.
Ας κοιτάμε τα γεγονότα όπως είναι και όχι μέσα από τα γυαλιά του φόβου.
Ας κοιτάμε τους γύρω μας στα μάτια.
Πολύ απλές δράσεις, αλλά τόσο πολύ ψυχικά δύσκολες να επιτευχθούν και τις οποίες εάν τις κάνουμε, ίσως νοιώσουμε σαν ισχυρή ατομικότητα.
Πολλές, ισχυρές και ενήλικες ατομικότητες μαζί έχουν την δυνατότητα να φέρουν την πολυπόθητη ώριμη κοινωνική αλλαγή. Σε μικροπεριβάλλον αρχικά, σε μεγαλύτερη κλίμακα από τις μικρές τοπικές κοινότητες αργότερα, έτσι ώστε η ενήλικη αλλαγή να καταστεί εφικτό να αγγίξει το μεγάλο και παγκόσμιο.
O Πάνος Μαβιτζής είναι ψυχοθεραπευτής, επόπτης ψυχοθεραπείας, πρώην Αντιπρόεδρος της ΕΕΨΕ (Ελληνικό παράρτημα της European Association of Psychotherapy) και ιδρυτικό μέλος του Αστρικού Ψυχογράμματος.
